Με τους τομείς της υγείας, της εργασίας και της παιδείας να δέχονται αλλεπάλληλα πλήγματα μετά την έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε., το Brexit, τρία περίπου χρόνια μετά και παρά τις επίμονες αρνήσεις της κυβέρνησης, μοιάζει τελικά περισσότερο με σφάλμα.

Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα – ή τουλάχιστον το 2016. Μάλλον αυτό τριγυρνάει στο μυαλό του 62% των Βρετανών που εκτιμά ότι η έξοδος της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποτύχει. Βέβαια, μπροστά στο μεγαλοφυές σχέδιο του πολιτικού συστήματος που πίεσε τους Βρετανούς να αποφασίσουν “εκούσια” την φυγή τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση και που επισφραγίστηκε για τους άπιστους από την διαρροή του σκανδάλου της Cambridge Analytica, οι πιθανότητες για ανυπακοή ήταν μηδαμινές.

Bregret λοιπόν, τρία χρόνια μετά. Ο όρος, που προέρχεται από τις λέξεις «Britain» και «regret», που σημαίνουν «Βρετανία» και «μετανιώνω» αντίστοιχα, αντηχεί δυνατά σήμερα σε μια χώρα που, όπως πολλοί θεωρούν, βιάστηκε να διακόψει τις σχέσεις της με την Ε.Ε. Βέβαια το 2016 η επιλογή αυτή ήταν μονόδρομος για να σωθεί η Μ. Βρετανία και κατά βάση η οικονομία της που υποβάσταζε τις παρακμάζουσες χώρες-μέλη της Ένωσης. Η ειρωνεία είναι ότι σήμερα, το Ηνωμένο Βασίλειο επανεντάσσεται στο πρόγραμμα χρηματοδότησης της έρευνας της ΕΕ, ελπίζοντας ίσως σε μια ώθηση της λιμνάζουσας οικονομίας της.

Όσο και αν αυτή η κίνηση φωνάζει “συγγνώμη, δέξου με πίσω, μετάνιωσα”, η κυβέρνηση της Μ. Βρετανίας και ο πρωθυπουργός, Ρίσι Σουνάκ, συνεχίζουν να θεωρούν επιτυχημένη την αποχώρηση της χώρας από την Ευρωπαϊκή κολεκτίβα. “Η Βρετανία ευημερεί”. Αχ, αυτό το φλεγματικό χιούμορ των Βρετανών, δεν σταματάει ποτέ να μας προκαλεί γέλιο. Και όμως αυτό παραπάνω είναι το μήνυμα της κυβέρνησης, με το 9% των πολιτών να υιοθετεί απόλυτα αυτή της την πεποίθηση. Δυστυχώς όμως, η χώρα κατοικείται και από το υπόλοιπο 91% που δυσκολεύεται καθημερινά να βγάλει τα προς το ζην, να σπουδάσει και να καλύψει τα έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Υγεία, εργασία και παιδεία οι τομείς που τελικά δεν ανέκυψαν ποτέ

Έντονες ενδείξεις μετάνοιας φαίνεται να δείχνει βέβαια, ο Νάιτζελ Φάρατζ. Για όσους ξεχνούν, ο Φάρατζ αποτελέσε των πρωτοστάτη υπουργό που εξυμνούσε στο κοινό τα οφέλη της φυγής τους από την Ε.Ε. Ήταν ένας αποφασιστικός ηγέτης του κόμματος του Brexit, που όπως αργότερα έγινε γνωστό, προσέφυγε σε μερικά ψηφιακά ατοπήματα – προπαγανδίζοντας το κοινό υπέρ της φυγής, αφού πρώτα έκλεβε τα προσωπικά τους δεδομένα-, για να περάσει το δικό του. Λίγο αργότερα της αποχώρησης της χώρας, αποχώρησε και ο ίδιος από τα καθήκοντά του. Και όμως, αυτό το πεισματάρικο παιδί του Brexit, παραδέχτηκε τον περασμένο Μάιο πως τελικά αυτή η πρωτοβουλία απέτυχε, σχολιάζοντας παράλληλα τα στοιχεία που καταδεικνύουν ότι το Brexit έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην ανάπτυξη της βρετανικής οικονομίας.

Ποια είναι αυτά; Ξεκινάμε με το Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας (NHS) και εκείνο το τεράστιο κόκκινο λεωφορείο που όργωνε το Λονδίνο το 2016 και έγραφε με τεράστια λευκά γράμματα το μήνυμα: Στέλνουμε στην Ε.Ε. 350 εκατομμύρια λίρες την εβδομάδα. Ας χρηματοδοτήσουμε αντ’ αυτού το Εθνικό Σύστημα Υγείας μας. Ψηφίστε υπέρ της αποχώρησης. Σήμερα το NHS όχι μόνο δεν βελτιώθηκε, αλλά αντίθετα παραπαίει σε καθημερινή βάση, με πάνω από 10.000 εργαζόμενους να έχουν παραιτηθεί και με τις θέσεις τους να μην μπορούν να καλυφθούν. Το υποστελεχωμένο όμως σύστημα υγείας δεν αποτελεί την μόνη ένδειξη της αποτυχίας.

Όταν το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισε υπέρ της αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2016, πολλοί υποστηρικτές ήλπιζαν ότι η κίνηση αυτή θα μείωνε τη μετανάστευση, τερματίζοντας το δικαίωμα των κατοίκων της Ε.Ε. να μετακινούνται ελεύθερα. Αιτία ήταν η αυξανόμενη πεποίθηση, ότι αυτή η μεταφορά αφαιρούσε θέσεις εργασίας από τους ντόπιους. Αντ’ αυτού, σήμερα τα ποσοστά της μετανάστευσης άγγιξαν επίπεδα ρεκόρ, καθώς ο αυξανόμενος αριθμός μεταναστών από μη ευρωπαϊκές χώρες, ξεπέρασε την απότομη μείωση των μεταναστών από την ΕΕ. Αν και το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα έχει επανειλημμένα δεσμευτεί να μειώσει τον αριθμό των μεταναστών μετά το Brexit, εν τέλει επέτρεψε να εισέλθουν περισσότεροι άνθρωποι, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ενισχύσει τη στασιμότητα της βρετανικής οικονομίας.

Και αυτό μας φέρνει και στο φλέγον ζήτημα της παιδείας. Μια φορά και έναν καιρό η Αγγλία ήταν η Μέκκα των μεταπτυχιακών, με τις σπουδές εκεί να κόστιζαν συνήθως λιγότερο από 10.000 –15.000 λίρες. Σήμερα για τους φοιτητές του εξωτερικού τα ίδια προ-πτυχιακά και μεταπτυχιακά μαθήματα μπορεί να κοστίσουν από 30.000 έως 40.000 λίρες ετησίως. Αυτό ωθεί πολλούς σπουδαστές, τόσο ντόπιους, όσο και αλλοδαπούς να προτιμούν πλέον τα αγγλόφωνα πανεπιστήμια της Ολλανδίας – ο αριθμός των Ελλήνων που σπουδάζουν ή κάνουν το μεταπτυχιακό τους εκεί, έχει εκτοξευτεί. Αποτέλεσμα; Τα Βρετανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα χάνουν πόρους, φοιτητές και φήμη, όλα πολύ ισχυρά χαρτιά στην παρτίδα της οικονομικής τους εξυγίανσης, ειδικά μετά τα χρόνια του covid-19. Παράλληλα πιέζουν έντονα για την επιστροφή της Βρετανίας στην Ε.Ε.

Να γυρίσω ή όχι, ιδού η απορία

Ο Σουνάκ λέει ότι αν κερδίσει της επόμενες εκλογές – όχι ότι κέρδισε τις προηγούμενες, αφού απλά αποδέχτηκε την πρόσκληση του Βασιλιά Καρόλου Γ΄ για να σχηματίσει κυβέρνηση – δεν σκοπεύει να υποβάλει αίτηση επανένταξης στην Ε.Ε. Είναι ακόμα ασαφές αν ο πρωθυπουργός απλώς αγνοεί ότι η ασθενής οικονομία της χώρας που κυβερνά, χρειάζεται άμεσα χρηματοπιστωτικό απινιδωτή. Πάντως και πέρα από την μεταμέλεια του Φάρατζ, που μετά την ομερτά για το Brexit, φαίνεται πιο δημοκρατικός και φιλαλήθης από ποτέ, ο βρετανικός λαός δέχεται το μεγαλύτερο χτύπημα. Σύμφωνα λοιπόν, με έρευνα του London School of Economics , το Brexit κοστίζει κάθε χρόνο 210 στερλίνες στο μέσο νοικοκυριό μόνο για τα είδη διατροφής, λόγω της επιπλέον γραφειοκρατίας για την εισαγωγή διατροφικών προϊόντων από τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλλον η ευημερία είναι ένας πολύπλοκος όρος για τον Σουνάκ, ή μάλλον κάτι δεν καταλαβαίνουν καλά τα νοικοκυριά χαμηλών οικονομικών εισοδημάτων.