Είναι γνωστό ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ορισμένες άλλες αραβικές χώρες δημοσιοποίησαν την εξομάλυνσή τους με το ισραηλινό καθεστώς.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα  να επιχειρήσουν κάτι ανάλογο και ορισμένα μη αραβικά κράτη, μεταξύ αυτών και η Τουρκία, η οποία τις τελευταίες ημέρες τόνισε την ανάγκη εξομάλυνσης των σχέσεών της  με το Τελ Αβίβ.

Οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ είναι τεταμένες από το 2008 με την εισβολή του ισραηλινού καθεστώτος στη Λωρίδα της Γάζας και την έναρξη του φονικού πολέμου στη Γάζα. Για άλλη μια φορά το 2018, με τον Τραμπ να αναλαμβάνει δράση για να αναγνωρίσει την Αλ Κουντς (Ιερουσαλήμ) ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, οι εντάσεις αυξήθηκαν, με αποτέλεσμα η Τουρκία να ανακαλέσει τον πρεσβευτή της από το Τελ Αβίβ.

Αλλαγή τουρκικής εξωτερικής πολιτικής

Η οικονομική πολιτική του Ερντογάν για μείωση των επιτοκίων έχει προκαλέσει κρουστικά κύματα στην οικονομία, κάνοντας το εθνικό νόμισμα της λίρας να υποχωρεί έναντι του δολαρίου ΗΠΑ.

Μια τέτοια κατάσταση, μαζί με την τουρκική αποξένωση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις στην Άγκυρα και τη συνέχιση των ψυχρών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ, καθώς ο Μπάιντεν έδειξε ότι δεν είναι οπαδός του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν , είχαν ως αποτέλεσμα την  Διεθνή απομόνωση της Τουρκίας

Σε προεκλογική του ομιλία, ο Μπάιντεν είχε πει ότι η Τουρκία του Ερντογάν είναι αυταρχική και η Ουάσιγκτον πρέπει να βοηθήσει τους αντιπάλους του στις εκλογές να απομακρύνουν τον Τούρκο ηγέτη από την εξουσία. Ο Ερντογάν βρίσκεται στην εξουσία από το 2002, την πρώτη  χρονιά που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης κέρδισε τις κοινοβουλευτικές εκλογές.

Τις τελευταίες ημέρες, ο Ερντογάν εκτός από την παρουσίαση ενός σχεδίου εξόδου από την τρέχουσα οικονομική κατάσταση, ζήτησε αλλαγές στην εξωτερική πολιτική της χώρας στις σχέσεις με άλλες χώρες, ιδιαίτερα με το ισραηλινό καθεστώς.

«Παρά τις διαφορές μεταξύ Τελ Αβίβ και Άγκυρας για την Παλαιστίνη, οι δύο πλευρές έχουν οικονομικές σχέσεις», είπε ο Ερντογάν κατά τη διάρκεια συνάντησης με Τούρκους Εβραίους και μέλη  Ραβίνων στα Ισλαμικά Κράτη.

“Το εμπόριο και ο τουρισμός αναπτύσσονται. Αυτές οι σχέσεις είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της περιοχής και σύντομα θα επανέλθουν στην κανονικότητα”, δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην τελευταία του συνέντευξη Τύπου στα τέλη του 2021, προσθέτοντας:

” Οι Διπλωματικές σχέσεις ξεκίνησαν και με το Ισραήλ, που φυσικά συνάδουν με τη διατήρηση των αρχών της Τουρκίας για την Παλαιστίνη. Άρχισαν οι διαβουλεύσεις με το νέο ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο και διεξάγουμε αυτή τη διαδικασία με ρεαλιστική προσέγγιση».

Γιατί ο Ερντογάν είναι υπέρ της ομαλοποίησης;

Πολιτικο-στρατιωτική πτυχή

Με την έναρξη της εξομάλυνσης των ισραηλινοαραβικών σχέσεων, το Τελ Αβίβ επιδίωξε να αυξήσει την επιρροή και την παρουσία του στον Περσικό Κόλπο. Εκτός από τις θετικές οικονομικές επιπτώσεις, η ισραηλινή αυτή  στάση θα  είχε ως αποτέλεσμα να καταστήσει το Τελ Αβίβ μια εναλλακτική λύση σε σχέση με την Άγκυρα για τα αραβικά κράτη, στο πλαίσιο της παθητικότητας  και της Διεθνούς  απομόνωσης της Τουρκίας

Αυτό το ισραηλινό σχέδιο έρχεται καθώς η Τουρκία προσπαθούσε πάντα να εγείρει το ζήτημα της Παλαιστίνης προκειμένου να απεικονιστεί για τον μουσουλμανικό κόσμο ως σημείο αναφοράς και ηγέτης μεταξύ άλλων χωρών για την υπεράσπιση της παλαιστινιακής υπόθεσης.

Η Άγκυρα βλέπει τα οφέλη των σχέσεων με το Τελ Αβίβ να υπερτερούν της παλαιστινιακής πολιτικής και της πατρονίας της, οπότε αποφάσισε να συμφιλιωθεί με την ισραηλινή κυβέρνηση.

Η διόρθωση των σχέσεων με το Τελ Αβίβ θα βοηθούσε τον Ερντογάν να χρησιμοποιήσει το ισραηλινό λόμπι στις ΗΠΑ για τη βελτίωση των σχέσεων Ουάσιγκτον-Άγκυρας.

Ταυτόχρονα, πρέπει να ειπωθεί ότι το ισραηλινό καθεστώς ενεπλάκη στην κρίση του Καραμπάχ με την υποστήριξη του  προς το Αζερμπαϊτζάν μαζί με την Τουρκία, και παρείχε στρατιωτική υποστήριξη στο Μπακού, κάτι που παρέχει το έδαφος για νέα στρατιωτική συνεργασία Τουρκίας-Ισραήλ-Αζερμπαϊτζάν .

Οικονομική πτυχή

Τα τελευταία χρόνια, η οικονομία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ και οι δύο είχαν πάντα εμπορικές σχέσεις μεταξύ τους ακόμη και σε περιόδους κρίσιμων πολιτικών σχέσεων. Ο όγκος του εμπορίου τους το 2018 ήταν πάνω από 6,2 δισεκατομμύρια δολάρια και  έφτασε τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019, ενώ ο 2020, η Τουρκία αύξησε τις εξαγωγές τροφίμων και ποτών προς το Ισραήλ

«Παρά την επιδείνωση των πολιτικών σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας, το αμοιβαίο εμπόριο τους έχει ανθίσει τα τελευταία χρόνια», δήλωσε το Ισραηλινό Κέντρο Ερευνών Εσωτερικής Ασφάλειας που εδρεύει στο Τελ Αβίβ, το οποίο συνδέεται με το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, σε μια μελέτη για τις εμπορικές τους σχέσεις.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, τα δύο τρίτα του διμερούς εμπορίου είχαν τουρκικό “μερίδιο”.

Το 2019, μισό εκατομμύριο Ισραηλινοί τουρίστες επισκέφτηκαν την Τουρκία, αριθμός παρόμοιος με τον αριθμό που καταγράφηκε πριν από την ισραηλινή επίθεση στο τουρκικό ανθρωπιστικό πλοίο Marmara με προορισμό τη Γάζα το 2010.

Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στην Τουρκία, η σημασία και η αναγκαιότητα των σχέσεων με το ισραηλινό καθεστώς αυξήθηκε για τους Τούρκους, και οι Ισραηλινοί από την άλλη, πιστεύουν ότι οι εμπορικές σχέσεις αποτελούν σημαντικό στοιχείο στις διμερείς σχέσεις που εμποδίζουν τη διακοπή των σχέσεων υπό κρίσιμες πολιτικές συνθήκες.

Παλεύοντας να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις των αμερικανικών και ευρωπαϊκών κυρώσεων, η Άγκυρα επιδιώκει να ανοικοδομήσει τους δεσμούς με το Τελ Αβίβ ως εμπορικό εταίρο και ως χώρα-σημείο, πίεσης στη δυτική πολιτική.

Η σημερινή κατάσταση έπεισε για άλλη μια φορά τους Τούρκους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων σχετικά με την προτεραιότητα των σχέσεων με το Τελ Αβίβ έναντι της υπεράσπισης της παλαιστινιακής υπόθεσης.

Με το πράσινο φως του Ερντογάν προς τους Ισραηλινούς τις τελευταίες ημέρες, οι διμερείς εμπορικοί και οικονομικοί δεσμοί τους αναμένεται  να διευρυνθούν

Ωστόσο κρατάμε μικρό καλάθι για βελτίωση των σχέσεων των δύο χωρών σε αμυντικό επίπεδο και σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, αφού οι ΗΠΑ πατρονάρουν ένθερμα την εμβάθυνση του μηχανισνού-συμμαχίας 3+1, δηλαδή Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου και ΗΠΑ.

________