Ποινική «απεύθυνση» και Σύνταγμα
Κυριακή 17 Μαρτίου 2019, 00:03
Των Άλκη Ν. Δερβιτσιώτη και Στυλιανού-Ιωάννη Γ. Κουτνατζή*
Τη νομική επικαιρότητα των τελευταίων ημερών απασχολεί η συζήτηση για τα σχέδια του νέου Ποινικού Κώδικα και του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Από το δημόσιο διάλογο απουσιάζει όμως η τεκμηρίωση των προτεινόμενων αλλαγών ή η αναφορά σε συγκριτικά στοιχεία, σε σχέση προς τα ισχύοντα σε άλλες έννομες τάξεις. Η τεκμηρίωση αυτή είναι άλλωστε αναγκαία τόσο για τη διασφάλιση του δημοσίου διαλόγου μεταξύ πολιτών και φορέων όσο και για τις διάφορες φάσεις της κοινοβουλευτικής συζήτησης.
Ο νομοθέτης δεν νομοθετεί εν κενώ, αλλά οφείλει να εξειδικεύει, ιδίως σε ζητήματα ποινικού δικαίου και ποινικής δικονομίας, που αποτελούν καθ’ολοκληρίαν δημόσιο δίκαιο, τις ισχύουσες συνταγματικές διατάξεις. Η εν λόγω εξειδίκευση πρέπει να εκτείνεται και στις δύο μείζονες ομάδες κανόνων του Συντάγματος, δηλαδή και ως προς τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αλλά και ως προς την κρατική υπόσταση και οντότητα της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Ο νομοθέτης οφείλει επίσης να λαμβάνει δημιουργικά υπόψη του και να εντάσσει στα νομοσχέδιά του ρυθμίσεις που απορρέουν από διατάξεις υπερνομοθετικής ισχύος που θεσπίζονται στο πλαίσιο του δημοσίου διεθνούς και του ευρωπαϊκού ενωσιακού δικαίου. Ειδικότερα: 1. Ο κοινός νομοθέτης δεν είναι νομικώς αδέσμευτος ως προς την επιλογή των πράξεων και παραλείψεων που τυποποιεί ως εγκλήματα. Η ποινικοποίηση μιας συμπεριφοράς, ως αποδοκιμασία της έννομης τάξης, επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση ότι ρυθμίζει περιπτώσεις ιδιαίτερης κοινωνικής και ηθικής απαξίας, οι οποίες προσβάλλουν, αμέσως ή εμμέσως, συνταγματικά αγαθά. Κρίσιμος συνταγματικός παράγοντας για την επιμέτρηση της ποινής που επιβάλλεται σε ποινικώς κολάσιμη συμπεριφορά είναι η αρχή της αναλογικότητας.
Συνεπώς, η νομοθετική επανεξέταση ως προς την ύπαρξη ή μη ανάγκης για την ποινική τιμωρία μιας πράξης ή παράλειψης είναι καταρχάς θεμιτή και επιβεβλημένη. 2. Από την άλλη πλευρά, όμως, τα θεμελιώδη δικαιώματα, κατά τη συνεπέστερη ερμηνευτική προσέγγιση, δεν κατοχυρώνουν μόνο την υποχρέωση αποχής του κράτους, αλλά και την υποχρέωση λήψης θετικών μέτρων προστασίας αυτών. Έννομα αγαθά όπως η ζωή, η τιμή, η σωματική ακεραιότητα και η γενετήσια ελευθερία προστατεύονται από τον ποινικό νομοθέτη λόγω της συνταγματικής κατοχύρωσής τους, στοιχείο που επιβάλλει στο νομοθέτη να θεσπίσει λεπτομερή ποινική προστασία τους. Η ίδια υποχρέωση προστασίας ενεργοποιείται και σε σχέση με άλλα θεμελιώδη δικαιώματα, όπου η υποχρεωτικότητα των ποινικών κυρώσεων φαίνεται λιγότερο αυτονόητη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ >> https://m.liberal.gr/#/app/article244345/homepage