Με ευρεία πλειοψηφία με ψήφους (411 υπέρ, 97 κατά και 37 αποχές) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε σήμερα το μεσημέρι στο Στρασβούργο, τη Σύσταση της Εξεταστικής Επιτροπής PEGA για το σκάνδαλο των υποκλοπών με τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού.

Μεταξύ άλλων, η PEGA καλεί τη χώρα μας να αποκαταστήσει επειγόντως και να ενισχύσει τις θεσμικές και νομικές διασφαλίσεις, να διασφαλίσει ότι οι αρχές μπορούν να διερευνήσουν όλους τους ισχυρισμούς για χρήση λογισμικού κατασκοπείας, να αποσύρει επειγόντως την τροπολογία 826/145 του Ν. 2472/1997, η οποία καταργούσε τη δυνατότητα της Ελληνικής Αρχής για την Ασφάλεια και το Απόρρητο των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) να ειδοποιεί τους πολίτες για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών, να αποκαταστήσει την πλήρη ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος και όλων των σχετικών εποπτικών οργάνων κ.ά.

Ειδικότερα για την Ελλάδα η Σύσταση της Επιτροπής PEGA, όπως ψηφίστηκε, την καλεί:

► να αποκαταστήσει επειγόντως και να ενισχύσει τις θεσμικές και νομικές διασφαλίσεις, συμπεριλαμβανομένου του αποτελεσματικού εκ των προτέρων και εκ των υστέρων ελέγχου, καθώς και των ανεξάρτητων εποπτικών μηχανισμών

► να καταργήσει επειγόντως όλες τις άδειες εξαγωγής που δεν είναι πλήρως σύμφωνες με τον κανονισμό διπλής χρήσης και να διερευνήσει τους ισχυρισμούς για παράνομες εξαγωγές, μεταξύ άλλων προς το Σουδάν

► να διασφαλίσει ότι οι αρχές μπορούν, ελεύθερα και χωρίς εμπόδια, να διερευνήσουν όλους τους ισχυρισμούς για χρήση λογισμικού κατασκοπείας

► να αποσύρει επειγόντως την τροπολογία 826/145 του Ν. 2472/1997, η οποία καταργούσε τη δυνατότητα της Ελληνικής Αρχής για την Ασφάλεια και το Απόρρητο των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) να ειδοποιεί τους πολίτες για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών. Τροποποίηση του Ν. 5002/2022 προκειμένου να αποκατασταθεί το δικαίωμα των προσώπων που στοχεύουν στην άμεση ενημέρωση, κατόπιν αιτήματος, μόλις ολοκληρωθεί η παρακολούθηση και να διορθωθούν άλλες διατάξεις που αποδυναμώνουν τις διασφαλίσεις, τον έλεγχο και τη λογοδοσία

► να αποκαταστήσει την πλήρη ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος και όλων των σχετικών εποπτικών οργάνων, όπως ο Διαμεσολαβητής και οι Αρχές Προστασίας Δεδομένων, και να σέβεται πλήρως την ανεξαρτησία της ΑΔΑE, για να διασφαλίσει ότι όλα τα όργανα εποπτείας και επιτήρησης λαμβάνουν πλήρη συνεργασία και πρόσβαση σε πληροφορίες και να παρέχει πλήρεις πληροφορίες σε όλα τα άτομα που έχουν παρακολουθηθεί 

► να διασφαλίσει ότι η ΑΔΑΕ μπορεί να δημιουργήσει ηλεκτρονικό αρχείο για να μπορεί να εκτελεί το έργο της

► να αποσαφηνιστεί επειγόντως η κατάσταση σχετικά με την κατάχρηση λογισμικού υποκλοπής spyware στην Ελλάδα, ώστε να μην τεθεί καμία αμφιβολία για την ακεραιότητα των επερχόμενων εκλογών

► να ανατρέψει τη νομοθετική τροποποίηση του 2019 που έθεσε την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) υπό τον άμεσο έλεγχο του Πρωθυπουργού· να θεσπίσει συνταγματικές εγγυήσεις και να επιτρέψει τον κοινοβουλευτικό έλεγχο των λειτουργιών της, χωρίς το πρόσχημα του απορρήτου των πληροφοριών·

► να διασφαλίσει την ανεξαρτησία της ηγεσίας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ)

► να διασφαλίσει ότι το δικαστικό σώμα διαθέτει όλα τα απαραίτητα μέσα και υποστήριξη για την έρευνα μετά την εικαζόμενη κατάχρηση λογισμικού υποκλοπής spyware και κατάσχει τα φυσικά στοιχεία πληρεξούσιων, εταιρειών μεσιτών και πωλητών spyware που συνδέονται με τις μολύνσεις από λογισμικό υποκλοπής spyware

► καλεί την Εuropol να συμμετάσχει αμέσως στις έρευνες

► να απέχει από πολιτική παρέμβαση στο έργο του Γενικού Εισαγγελέα

→ Παράλληλα, με συντριπτική πλειοψηφία καταψηφίστηκε και η πρόταση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, να εξαιρεθούν από το κείμενο οι συστάσεις προς την Ελλάδα.

Δήλωση Κούλογλου

Αμέσως μετά την ψηφοφορία, ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ. Στέλιος Κούλογλου ανέφερε τα παρακάτω:

«Με μια σημαντική πλειοψηφία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, βρήκε ένοχη την ελληνική κυβέρνηση για το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων. Υπερψηφίστηκαν, επίσης, μια σειρά από συστάσεις. Η δικαιοσύνη πρέπει να μείνει και να γίνει ανεξάρτητη. Οι ανεξάρτητες αρχές, οι σχετικές με το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων και με την ελευθερία των πολιτών, θα πρέπει να αφεθούν ελεύθερες να κάνουν τη δουλειά τους.

»Ο κ. Μητσοτάκης θα πρέπει να αφήσει τον έλεγχο της ΕΥΠ τον οποίο απέκτησε μετά τις εκλογές του 2019. Μεταξύ των άλλων, συστήνεται επίσης ότι τα θύματα των παρακολουθήσεων θα πρέπει να ξαναβρούν το δικαίωμά τους να μάθουν αν υπήρξαν θύματα και τον λόγο για τον οποίο υπήρξαν θύματα παρακολουθήσεων. Υπάρχει δυσφορία πολύ μεγάλη για το γεγονός ότι δεν έχουν ασκηθεί ακόμη ποινικές διώξεις εναντίον των υπευθύνων, παρότι έχει περάσει σχεδόν ενάμισι χρόνος από το ξέσπασμα του σκανδάλου.

»Και τέλος με τη βοήθεια και τον έλεγχο της Κομισιόν, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα, ανεξάρτητα από τις εκλογές, σ’ αυτές τις αλλαγές. Διότι δεν είναι απλά ότι ένα κόμμα ή μια κυβέρνηση κατηγορείται. Η εικόνα ολόκληρης της χώρας υποβαθμίζεται κι έχουμε ανάγκη μια καλή εικόνα της χώρας για να προχωρήσουμε.»

---

Τι λέει το ψήφισμα για τις άλλες χώρες

Στοχευμένες συστάσεις απευθύνονται επίσης στην Ουγγαρία, την Πολωνία, την Ισπανία και την Κύπρο.

Για την τελευταία, στο ψήφισμα επισημαίνεται ότι η Κύπρος έχει λειτουργήσει ως κόμβος για την εξαγωγή λογισμικών κατασκοπείας, το ΕΚ ζητά να καταργηθούν όλες οι άδειες εξαγωγής που δεν συμμορφώνονται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Επίσης, οι ευρωβουλευτές καλούν την Ουγγαρία και την Πολωνία να συμμορφωθούν με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να αποκαταστήσουν τη δικαστική ανεξαρτησία και τα όργανα εποπτείας της δικαιοσύνης. Οι δύο χώρες καλούνται επίσης να διασφαλίσουν ότι θα χορηγούν ανεξάρτητη και ειδική δικαστική άδεια πριν από τη χρήση λογισμικών κατασκοπείας, ότι θα ερευνούν με αξιόπιστο τρόπο τις καταγγελίες περί κατάχρησης και ότι θα εγγυώνται την πρόσβαση των πολιτών σε ουσιαστικά μέσα έννομης προστασίας.

Όσον αφορά την Ισπανία, οι αρχές της χώρας καλούνται να διασφαλίσουν ότι θα διεξαχθούν «πλήρεις, δίκαιες και αποτελεσματικές» έρευνες, ιδίως στις 47 περιπτώσεις όπου δεν είναι σαφές ποιος ενέκρινε τη χρήση λογισμικού κατασκοπείας. Οι ευρωβουλευτές καλούν επίσης τις ισπανικές αρχές να διασφαλίσουν ότι οι άνθρωποι που βρέθηκαν στο στόχαστρο τέτοιων πρακτικών θα έχουν πρόσβαση σε ουσιαστικά μέσα έννομης προστασίας.

Μαρόκο, Ρουάντα, Ισραήλ

Όσον αφορά την εξωτερική διάσταση του θέματος, οι ευρωβουλευτές θεωρούν ότι υπάρχουν «ισχυρές ενδείξεις» ότι οι κυβερνήσεις του Μαρόκου και της Ρουάντας έχουν κατασκοπεύσει υψηλά ιστάμενους πολίτες της Ε.Ε., μεταξύ αυτών ακόμη και αρχηγούς κρατών. Ζητούν να επανεξεταστούν διεξοδικά όλες οι άδειες εξαγωγής λογισμικών κατασκοπίας και να υπάρξει αποτελεσματικότερη εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για τον έλεγχο των εξαγωγών. Το Κοινοβούλιο ζητά επίσης να χαραχθεί μια κοινή στρατηγική ΕΕ-ΗΠΑ για τα λογισμικά κατασκοπίας, να ξεκινήσουν συνομιλίες με το Ισραήλ και άλλες χώρες εκτός ΕΕ σχετικά με τους κανόνες πώλησης και εξαγωγής κατασκοπευτικών λογισμικών, καθώς και να διασφαλιστεί ότι η αναπτυξιακή βοήθεια που παρέχει η ΕΕ δεν θα χρησιμοποιείται για την αγορά και τη χρήση τέτοιων λογισμικών.

«Το λογισμικό κατασκοπείας μπορεί να είναι αποτελεσματικό στην καταπολέμηση του εγκλήματος, αλλά όταν γίνεται κατάχρηση από τις κυβερνήσεις ενέχει τεράστιο κίνδυνο για το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα», δήλωσε ο Πρόεδρος της Επιτροπής PEGA, Γερούν Λένερς (ΕΛΚ). Ο ίδιος υπογράμμισε τη σημασία τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. «να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η αποτελεσματική δικαστική άδεια και ο ανεξάρτητος έλεγχος, και η χρήση spyware να είναι αναλογική και να σέβεται το ευρωπαϊκό δίκαιο».

Η εισηγήτρια Σοφί ινετ Βελτ (Φιλελεύθεροι) δήλωσε: «Περιμένω η Επιτροπή και το Συμβούλιο να μας ενημερώσουν πώς προτίθενται να αναλάβουν δράση για κάθε μία από τις συστάσεις μας. Θα διασφαλίσουμε ότι θα εφαρμοστούν. Η δουλειά μας τώρα ξεκινά.»