Καθώς ο Ερντογάν, συνεχίζει να κρατά ψηλά το δείκτη της έντασης με την Ελλάδα και να διαρρέει πληροφορίες για κινήσεις προσάρτησης της κατεχόμενης Κύπρου, το τελευταίο διάστημα έχει επιδοθεί σε ένα καταιγισμό κινήσεων σε διπλωματικό επίπεδο έτσι ώστε να επουλώσει πληγές τις οποίες ο ίδιος έχει ανοίξει με την πολιτική του τα τελευταία χρόνια.

Το 2023, είναι μια κομβική χρονιά για τον Ερντογάν και για την Τουρκία. Είναι χρήσιμο λοιπόν να δει κανείς και ειδικά εμείς εδώ στην Ελλάδα, το πλαίσιο στο οποίο κινείται η Τουρκία του Ερντογάν το τελευταίο διάστημα. Διότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να προετοιμαστούμε σοβαρά για τις επέμενες κινήσεις του και θα απεμπλακούμε από την ρομαντική εικόνα που έχουμε διαμορφώσει γύρω από τη διαμόρφωση εξωτερικής πολιτικής.

Του Δημήτρη Γ. Απόκη *

Το πλαίσιο…

Η Τουρκία τελεί υπό μια δεινή οικονομική ύφεση που ξεκίνησε στα τέλη του 2021, όταν η Κεντρική Τράπεζα μείωσε τα επιτόκια και επιταχύνθηκε ο πληθωρισμός. Δεν υπάρχει σαφής πορεία εξόδου από την κρίση για την κυβέρνηση του Ερντογάν, ο οποίος έχει ήδη ανακοινώσει την υποψηφιότητα για επανεκλογή του στην προεδρία της Τουρκίας, το 2023, στην εκατονταετηρίδα της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Σε διεθνές επίπεδο, ο Ερντογάν κάνει συμφιλιωτικές κινήσεις προς αρκετές χώρες με τις οποίες η Τουρκία λόγω τη ρητορικής του και της πολιτικής που ακολούθησε τα τελευταία χρόνια είχε ανοίξει μέτωπο. Παράλληλα ακολουθεί έξυπνα, μια μέση οδό όσον αφορά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πράγμα που σημαίνει ότι η Άγκυρα κατάφερε να διατηρήσει σημαντικές εμπορικές και οικονομικές συναλλαγές με τη Μόσχα, ενώ παίζει το ρόλο του μεσολαβητή μεταξύ Κιέβου και Μόσχας κατά τη διάρκεια της κρίσης, και ταυτόχρονα είναι χρήσιμη στη Δύση.

Εξωτερική πολιτική…

Λόγω της δεινής οικονομικής κρίσης ο Ερντογάν έχει υιοθετήσει μια συμφιλιωτική προσέγγιση σε πολλά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, κάτι που αποτελεί αξιοσημείωτη αλλαγή δεδομένων των πολλών δυναμικών και ασυμβίβαστων θέσεων που είχε υιοθετήσει τα προηγούμενα χρόνια. Από το 2015 έως το 2020, ο Ερντογάν ανέπτυξε τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις για να πολεμήσουν σε συγκρούσεις στη Λιβύη, το Ιράκ και τη Συρία, ίδρυσε μόνιμη στρατιωτική βάση στη Σομαλία και συνεχώς απειλεί την Ελλάδα και την Κύπρο για αμφισβητούμενες εδαφικές διεκδικήσεις. Αλλά μέχρι τα τέλη του 2020, αυτές οι πολιτικές είχαν αποφέρει λίγες σαφείς επιτυχίες και σοβαρά οικονομικά προβλήματα άρχισαν να τραβούν την προσοχή του Ερντογάν σε εσωτερικά ζητήματα.

Πολιτικό σκηνικό…

Στις δημοσκοπήσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν, έχει πέσει κάτω από το 30%. Ο Ερντογάν, ο οποίος αντιστέκεται προσωπικά στην αύξηση των επιτοκίων για να καταστείλει τον αχαλίνωτο πλέον πληθωρισμό, ελπίζει ότι μπορεί να προσελκύσει δημόσια υποστήριξη αυξάνοντας το προφίλ της Τουρκίας στην παγκόσμια σκηνή και αναζητώντας διεθνείς οικονομικές ευκαιρίες ενόψει των εκλογών που θα διεξαχθούν έως τον Ιούνιο του 2023.

Οι κύριες διεθνείς προτεραιότητες της Τουρκίας το 2022 είναι η εξομάλυνση των σχέσεων με την Αρμενία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ). Ταυτόχρονα, παρά το γεγονός ότι κάποιοι το αμφισβητούν διαδραματίζει, σημαντικό διπλωματικό ρόλο στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Ουκρανική κρίση – Ρωσία…

Η Τουρκία καταδίκασε τη ρωσική εισβολή και διατήρησε τους δεσμούς της στον αμυντικό τομέα με την Ουκρανία συνεχίζοντας να πουλάει όπλα στο Κίεβο. Αρνήθηκε όμως και να επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα. Μια μέρα πριν ξεκινήσει το φόρουμ της Αττάλειας, η Τουρκία φιλοξένησε την πρώτη συνάντηση υψηλού επιπέδου μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών διπλωματών από την έναρξη του πολέμου. Η σύνοδος κορυφής μεταξύ του Ουκρανού υπουργού Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα και του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέϊ Λαβρόφ πέτυχε ελάχιστα, αλλά αποκάλυψε τις φιλοδοξίες της Τουρκίας να γίνει μεσολαβητής εν καιρώ πολέμου. Η ισορροπιστική θέση της Τουρκίας, της επέτρεψε να διατηρήσει σημαντικές εμπορικές και οικονομικές συναλλαγές με τη Μόσχα, ενώ έγινε ένας ξένος προορισμός επιλογής για τους Ρώσους ολιγάρχες.

Η εσωτερική κρίση του Ερντογάν

Η τουρκική οικονομία ανέκαμψε από την απότομη συρρίκνωση που προκλήθηκε από το αρχικό κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού, με το πραγματικό ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 16% το γ ́ τρίμηνο του 2020. Η Κεντρική Τράπεζα παρενέβη για να αποτρέψει την υπερθέρμανση της οικονομίας, αυξάνοντας το επιτόκιο πολιτικής της από 8,25% τον Σεπτέμβριο του 2020 σε 19%. Αλλά ο Ερντογάν, ο οποίος έχει ανορθόδοξες οικονομικές απόψεις που χαρακτηρίζονται από τους επικριτές ως «Ερντογάν-omics», συμπεριλαμβανομένου του ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό και όχι το αντίστροφο, αντιτάχθηκε στη διατήρηση των επιτοκίων σε αυτό το επίπεδο και η τράπεζα άρχισε να μειώνει τα επιτόκια, το δεύτερο εξάμηνο του 2021.

Αυτό πυροδότησε δίδυμες κρίσεις υποτίμησης του νομίσματος από το τρίτο τρίμηνο, με την τουρκική λίρα να χάνει περίπου το ήμισυ της αξίας της έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και τον πληθωρισμό να αρχίσει να καλπάζει το τέταρτο τρίμηνο. Ο “οικονομολόγος” Ερντογάν, παρόλα αυτά, υποστηρίζει ότι οι συνθήκες θα βελτιωθούν επειδή τα χαμηλότερα επιτόκια θα καταστήσουν φθηνότερο τον δανεισμό, αν και ο δανεισμός παραμένει σχετικά ακριβός όταν τα επιτόκια είναι 14%, ενώ η υποτίμηση του νομίσματος θα μειώσει την τιμή των τουρκικών εξαγωγών και έτσι θα αυξήσει τη ζήτηση.

Οι επιπτώσεις αυτές θα υπερκεραστούν, από το γεγονός ότι τα εισαγόμενα αγαθά έχουν γίνει πολύ πιο ακριβά και η αυξανόμενη τιμή των καυσίμων και των εγχώριων παραγόμενων αγαθών έχει μειώσει σημαντικά την αγοραστική δύναμη των τουρκικών οικογενειών και επιχειρήσεων. Η φθίνουσα αξία της λίρας επιβαρύνει επίσης τα οικονομικά του Υπουργείου Οικονομικών, το οποίο αγωνίζεται να αποπληρώσει τα χρέη σε ξένα νομίσματα.

Οι ζοφερές οικονομικές συνθήκες έχουν διαβρώσει τη βάση των παραδοσιακών ψηφοφόρων του Ερντογάν και αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου απειλή από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Τον Νοέμβριο του 2021, λίγο πριν από την εκτίναξη του πληθωρισμού, η τουρκική αντιπολίτευση πήρε το προβάδισμα σε δημοσκόπηση της κοινής γνώμης, κάτι που δεν έχει συμβεί εδώ και πολλά χρόνια. Επιπλέον, έξι αντι-Ερντογάν κόμματα προσέλκυσαν σχετικά υψηλά επίπεδα υποστήριξης και προσπαθούν να σχηματίσουν μια συμμαχία για την κατάργηση του ισχυρότερου προεδρικού συστήματος που εγκαινίασε ο Ερντογάν μέσω δημοψηφίσματος του 2017.

Μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας…

Η Άγκυρα έχει διατηρήσει μια λειτουργική σχέση με τη Μόσχα παρά τις σοβαρές στρατηγικές διαφωνίες, συμπεριλαμβανομένης της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, της Κύπρου, της Γεωργίας, του Κοσσυφοπεδίου, της Λιβύης, της Συρίας και της Ουκρανίας. Ένας λόγος είναι ότι βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας. Το 2021 η Μόσχα παρείχε σχεδόν το ήμισυ του φυσικού αερίου της Τουρκίας και το 17% του πετρελαίου της. Την ίδια χρονιά, σχεδόν πέντε εκατομμύρια Ρώσοι τουρίστες επισκέφθηκαν την Τουρκία. Ο τουρισμός γενικά, διοχετεύει περισσότερα συναλλαγματικά αποθέματα στην οικονομία ετησίως, από τα μεγαλύτερα εξαγωγικά αγαθά, αυτοκίνητα και ανταλλακτικά αυτοκινήτων και το 56% των εισαγωγών σιτηρών της Τουρκίας πέρυσι προήλθε από τη Ρωσία.

Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, Τούρκοι αξιωματούχοι εξέφρασαν την υποστήριξή τους στην κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, αλλά κατέστησαν επίσης σαφές ότι δεν σκόπευαν να εφαρμόσουν οικονομικές κυρώσεις μαζί με τους δυτικούς συμμάχους της Τουρκίας ή να κλείσουν τον εναέριο χώρο, στα ρωσικά εμπορικά αεροσκάφη.

Η Τουρκία έχει επίσης αναπτύξει στενότερους δεσμούς με την Ουκρανία τα τελευταία χρόνια, κυρίως ως πάροχος της αμυντικής της βιομηχανίας. Και, σε αντίθεση με τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τις ΗΠΑ, η Ουκρανία έχει πληρώσει την Τουρκία για τα όπλα που έχει λάβει από την έναρξη του πολέμου. Ο ουκρανικός στρατός χρησιμοποιεί μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα μάχης που κατασκευάζονται από την Baykar Technology, τα Bayraktar TB, της οποίας ο επικεφαλής τεχνολογίας είναι ο γαμπρός του Ερντογάν, Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ. Αυτά τα οχήματα είχαν σημαντικό αντίκτυπο όταν χρησιμοποιήθηκαν από μαχητές στον Δεύτερο Εμφύλιο Πόλεμο της Λιβύης και στον Δεύτερο Πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Μετά την κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, ο Ερντογάν υποστήριξε σθεναρά την κυριαρχία της Ουκρανίας στη χερσόνησο. Γενικότερα, οι προσπάθειές της να διατηρήσει σχέσεις με την Ουκρανία μπορούν να θεωρηθούν ως μια προσπάθεια να διατηρηθεί μια ισορροπία ναυτικής ισχύος στη Μαύρη Θάλασσα και να παραμείνει συνδεδεμένη με τον τουρκόφωνο μειονοτικό πληθυσμό των Τατάρων στην Κριμαία. (Εκατομμύρια Τούρκοι πολίτες είναι κριμαϊκής ταταρικής καταγωγής.)

Η Τουρκία διατήρησε την εξουσία της να ελέγχει τα στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου και, ως εκ τούτου, την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία κωδικοποιήθηκε στη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936 (γνωστή και ως Σύμβαση για το Καθεστώς των Στενών). Εμποδίζει τη διέλευση από τα στενά σε όλα τα πολεμικά πλοία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ανήκουν στη Ρωσία και την Ουκρανία, εκτός από τα ρωσικά πλοία που επιστρέφουν σε λιμάνια καταγωγής στη Μαύρη Θάλασσα. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι έχει αρνηθεί τη διέλευση, σε αρκετά στρατιωτικά σκάφη από την αρχή του πολέμου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εκχώρηση ναυτικού ελέγχου της Μαύρης Θάλασσας στη Ρωσία, η οποία επέβαλε θαλάσσιο αποκλεισμό στην Ουκρανία και εμπόδισε τα ουκρανικά εμπορικά πλοία να παραδίδουν σιτηρά και άλλες εξαγωγές σε εμπορικούς εταίρους σε όλο τον κόσμο. Τον Ιούνιο, ο υπουργός Γεωργίας της Τουρκίας ισχυρίστηκε ότι η Ουκρανία είχε προσφέρει έκπτωση 25% στα ουκρανικά σιτηρά εάν η Άγκυρα μπορούσε να εξασφαλίσει ασφαλή διέλευση για τα πλοία της μέσω της Μαύρης Θάλασσας.

Μεταστροφή και επιστροφή στη Μέση Ανατολή…

Τα σημάδια της μεταστροφής του Ερντογάν σε μια πιο συμφιλιωτική προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική είναι ορατά στη Μέση Ανατολή, κυρίως προς την Αίγυπτο, αλλά και προς το Ισραήλ, τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία.

Αίγυπτος…

Η Τουρκία έγινε ασφαλές καταφύγιο για τα αιγυπτιακά μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας μετά το πραξικόπημα του 2013 στην Αίγυπτο που τους ανάγκασε στην παρανομία ή στο εξωτερικό. Αλλά το 2021, η Άγκυρα σηματοδότησε ότι θα αλλάξει τη στάση της σε μια προσπάθεια να βελτιώσει τις σχέσεις με το Κάιρο. Στις 19 Μαρτίου του ίδιου έτους, Τούρκοι αξιωματούχοι επέβαλαν περιορισμούς σε τρία αιγυπτιακά τηλεοπτικά κανάλια με έδρα την Κωνσταντινούπολη – El Sharq, El Watan και Mekameleen – που επικρίνουν τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μελβούτ Τσαβούσογλου, ανακοίνωσε τον Απρίλιο του 2022 ότι σύντομα θα συναντηθεί με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, αλλά η συνάντηση δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί. Οι ηγέτες στο Mekameleen, προβλέποντας ότι οι σχέσεις θα συνεχίσουν να βελτιώνονται, ανακοίνωσαν τον ίδιο μήνα ότι θα μεταφέρουν τις επιχειρήσεις εκτός Τουρκίας. Επιπλέον, ο εξέχων κριτικός του Προέδρου της Αιγύπτου,  Σίσι, Moataz Matar, μετακόμισε από την Τουρκία στο Λονδίνο και ο ιδιοκτήτης του El Sharq μετέφερε ορισμένες από τις δραστηριότητές του στο εξωτερικό.

Ισραήλ…

Στις 9-10 Μαρτίου 2022, ο Ισραηλινός πρόεδρος Ισαάκ Χέρτσογκ επισκέφθηκε την Άγκυρα στην πρώτη τέτοια επίσημη επίσκεψη από το 2008. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, ο Ερντογάν χαιρέτισε ένα «νέο σημείο καμπής» στις διμερείς σχέσεις.

Ο Ερντογάν συνέκρινε κάποτε το Ισραήλ με τη ναζιστική Γερμανία για τη μεταχείριση των Παλαιστινίων και τον Μάιο του 2018 απέλασε τον πρεσβευτή του Ισραήλ στην Τουρκία, Εϊτάν Ναέχ, με ταπεινωτικό τρόπο. Ωστόσο, όλα δείχνουν, ότι ισραηλινοί αξιωματούχοι είναι πρόθυμοι να συνεχίσουν το σερί της διπλωματικής εξομάλυνσης με τις μουσουλμανικές χώρες της περιοχής.

Τόσο το Ισραήλ όσο και η Τουρκία ενδιαφέρονται να καταλήξουν σε συμφωνία για ένα έργο αγωγών φυσικού αερίου στο οποίο το ισραηλινό αέριο από κοιτάσματα στη Μεσόγειο θα παραδίδεται στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, ιδιαίτερα δεδομένου ότι η ανάπτυξη μιας εναλλακτικής διαδρομής μέσω της Ελλάδας, του αγωγού EastMed, έχει σταματήσει. Η σκοπιμότητα αυτού του έργου, ωστόσο, εξαρτάται από το αν οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας σταθεροποιούνται και από το αν το Ισραήλ μπορεί να ξεπεράσει την αντίθεση του Λιβάνου και της Συρίας και να διαχειριστεί την ανεπίλυτη σύγκρουση στην Κύπρο. Πιο άμεσα, η Τουρκία βιώνει μια αύξηση του ισραηλινού τουρισμού.

Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα…

Ο Ερντογάν στο παρελθόν είχε κατηγορήσει τα ΗΑΕ, ότι συμμετείχαν στην αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία τον Ιούλιο του 2016 και οι δύο χώρες παρενέβησαν στον Δεύτερο Εμφύλιο Πόλεμο της Λιβύης σε αντίπαλες πλευρές. Αλλά οι δυο τους προσπαθούν τώρα να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους. Τον Φεβρουάριο του 2022, ο Ερντογάν επισκέφθηκε τα ΗΑΕ για πρώτη φορά σε σχεδόν μια δεκαετία και κήρυξε «μια νέα εποχή στις σχέσεις». Τα ΗΑΕ δήλωσαν ότι θα φέρουν έως και 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις στην Τουρκία και οι ηγέτες στο Αμπού Ντάμπι υπέγραψαν επίσης συμφωνία 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη στήριξη των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας.

Σαουδική Αραβία…

Μια παρόμοια διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ Άγκυρας και Ριάντ. Οι σχέσεις επιδεινώθηκαν μετά τη δολοφονία τον Οκτώβριο του 2018 του Σαουδάραβα αντιφρονούντα και  αρθρογράφου της Washington Post,  Τζαμάλ Κασόγκι, στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη. Εκείνη την εποχή, ο Ερντογάν κατηγόρησε τα υψηλότερα κλιμάκια της σαουδαραβικής ηγεσίας για εμπλοκή στο έγκλημα. Οι σαουδαραβικές εισαγωγές από την Τουρκία μειώθηκαν στη συνέχεια κατά 98%. Αλλά τον Απρίλιο του 2022, η Τουρκία συναίνεσε σε ένα μακροχρόνιο αίτημα της Σαουδικής Αραβίας και σταμάτησε την εν εξελίξει δίκη ερήμην εναντίον των δραστών του Κασόγκι. Λίγο αργότερα, ο Ερντογάν επισκέφθηκε τη χώρα έχοντας αποφύγει να το κάνει για χρόνια και συναντήθηκε με τον βασιλιά Σαλμάν και τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στην Τζέντα, με τον τελευταίο να επισκέπτεται την Τουρκία στις 22 Ιουνίου.

Το γεγονός ότι η διπλωματική κρίση του Κατάρ, στην οποία η Τουρκία υποστήριξε τη Ντόχα εναντίον των Σαουδαράβων και των Εμιράτων, έληξε τον Ιανουάριο του 2021 διευκόλυνε την επίτευξη συμφωνίας από όλες τις πλευρές. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για τη φθίνουσα υποστήριξη της Τουρκίας προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, την οποία τα κράτη του Κόλπου θεωρούν πηγή περιφερειακής αστάθειας.

Ηνωμένες Πολιτείες…

Ο έξυπνος διπλωματικά χειρισμός της Τουρκίας στο κρίσιμο για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση, θέμα της ένταξης της Σουηδίας και της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ, καθώς και χρήσιμος ρόλος της στην κρίση της Ουκρανίας, όπως απέδειξε η συνάντηση του Ερντογάν, με τον Αμερικανό Πρόεδρο, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στη Μαδρίτη, έχει αρχίσει να κινεί τα γρανάζια αναθέρμανσης των σχέσεων της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον.

Η Ουάσιγκτον πιέζει την Άγκυρα να μεταφέρει το προηγμένο ρωσικό σύστημα αεράμυνάς της (το Almaz-Antey S-400 Triumf) στο Κίεβο. Μέχρι στιγμής η Τουρκία αρνείται, παρόλο που είναι πρόθυμη να πουλήσει όπλα τουρκικής κατασκευής στους Ουκρανούς. Εάν ο πόλεμος συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, η Άγκυρα θα αναγκαστεί να λάβει τέτοιου είδους τις αποφάσεις, αλλά όπως έχει αποδείξει ο Ερντογάν, είναι καλός παίκτης στο διπλωματικό πόκερ και δεν διστάζει εάν κρίνει ότι θα κερδίσει να κάνει στροφή 360 μοιρών.

Επίσης, παρά τη φασαρία και τη σκόνη που σηκώνουν φιλικά προσκείμενα στην Ελλάδα και την Κύπρο, μέλη του Αμερικανικού Κογκρέσου, είναι σχεδόν βέβαιο ότι αργά η γρήγορα το αίτημα της Τουρκίας για αναβάθμιση και αφορά νέων  μαχητικών αεροσκαφών F-16 θα προχωρήσει. Ειδικά εάν, όπως όλα δείχνουν, μετά τις ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ για το Κογκρέσο στις αρχές Νοεμβρίου, θα έχουμε ριζική αλλαγή του πολιτικού σκηνικού.

Ο Ερντογάν παίζει, όπως φαίνεται από τα παραπάνω, ένα επιθετικό με αρκετό ρίσκο, αλλά ταυτόχρονα έξυπνο, παιχνίδι σε διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο. Πολλοί βιάζονται να τον θεωρήσουν τελειωμένο στις επερχόμενες εκλογές και παπαγαλίζουν την καραμέλα ότι όλα τα κάνει για εσωτερική κατανάλωση, αρνούμενο να δουν το γεγονός ότι πίσω από όλα αυτά υπάρχει στρατηγική και σχέδιο.

Εθελοτυφλούν όσοι νομίζουν ότι ο Ερντογάν, όσο είναι όρθιος, θα τελειώσει έτσι απλά. Ίσως διότι ανόητα πιστεύουν ότι θα κάνει δημοκρατικές εκλογές. Επίσης, λόγω ανυπαρξίας στρατηγικής, διατυμπανίζουν ανόητα ότι θα τιμωρήσει τον ίσο και την Τουρκία το Αμερικανικό Κογκρέσο. Η Αμερική έχει εισέλθει σε μια τεράστια εσωτερική κρίση και σε τέτοιες περιόδους, αυτό που κυριαρχεί είναι το σκληρό εθνικό συμφέρον, όσο αφορά τα εξωτερικά θέματα. Ας το χωνέψουν κάποια στιγμή ότι σοβαρή εξωτερική πολιτική δεν γίνεται με επιστολές και τροπολογίες. Και πολύ περισσότερο με κλίμα, διότι το κλίμα τις περισσότερες φορές το τρώει ο γάιδαρος που λέγεται συμφέρον.

* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα Αμερικανικής Πολιτικής. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και του The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον, μέλος του The International Institute for Strategic Studies του Λονδίνου, και υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο. 

ΠΗΓΗ >> https://www.thepresident.gr