Πριν από περίπου δυόμισι χρόνια, τον Μάιο του 2018, δημοσιεύματα στον αμερικανικό Τύπο έφερναν στο προσκήνιο το όνομα Ελεν Ντίξον. «Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ ακόμη δεν τη γνωρίζει. Αλλά σύντομα θα μάθει πολύ καλά ποια είναι», ήταν το πνεύμα στους τίτλους εκείνης της περιόδου, πάνω από κείμενα τα οποία υπέγραφαν ικανοί γνώστες των παρασκηνιακών διεργασιών στον ψηφιακό κόσμο. Και κυρίως των σκληρών αντιπαραθέσεων που υποβόσκουν ανάμεσα σε κρατικούς ή διακρατικούς φορείς και στους παγκόσμιους κολοσσούς του Διαδικτύου.

Πράγματι, όπως είχαν προφητεύσει το 2018 οι Κασσάνδρες των αμερικανικών ΜΜΕ, η στιγμή που ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο ιδρυτής και ισχυρός άντρας του Facebook, θα αντιμετώπιζε ένα μεγάλο πρόβλημα με την ετικέτα «Ελεν Ντίξον» έφτασε. Η Ιρλανδή επίτροπος Προστασίας Δεδομένων αναδύεται στην τρέχουσα επικαιρότητα ως διώκτρια και τιμωρός του Facebook. Η Ντίξον ασκεί ασφυκτικό μαρκάρισμα στο πιο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης του κόσμου προκειμένου να διακόψει την αποθήκευση σε server εγκαταστημένους επί αμερικανικού εδάφους των προσωπικών δεδομένων Ευρωπαίων χρηστών. Εάν δεν αποδείξει εμπράκτως ότι συμμορφώνεται όχι μόνο με τις απαιτήσεις την Ιρλανδής επιτρόπου αλλά και με τη νομοθεσία της Ε.Ε., το πρόστιμο που επισείεται θα είναι αστρονομικό.

Το Facebook αντεπιτίθεται στο Ιρλανδικό Δημόσιο -και κατ’ επέκταση στην Ευρωπαϊκή Ενωση- απειλώντας ότι δεν θα διστάσει να «κατεβάσει τον διακόπτη» συλλήβδην στην Ευρώπη. Υπ’ αυτή την έννοια, το μέλλον των 410 εκατομμυρίων ανθρώπων που χρησιμοποιούν το Facebook και το Instagram κάθε μέρα -ή και όλη την ημέρα- εξαρτάται από τη στάση της Ελεν Ντίξον. Εως ποίου σημείου είναι αποφασισμένη να κάνει τη ζωή δύσκολη στον Μαρκ Ζούκερμπεργκ; Μια απειλή τόσο σοβαρή όσο ο αποκλεισμός της Ευρώπης από τις υπηρεσίες που παρέχει το Facebook δεν εκτοξεύεται μόνο για τη δημιουργία εντυπώσεων. Εξάλλου, εάν ο Ζούκερμπεργκ προχωρήσει στο κλείσιμο του ευρωπαϊκού Facebook η οικονομική ζημιά που θα υποστεί θα είναι ανάλογη των κερδών του μέσου από τον τζίρο των εμπορικών συναλλαγών, των διαφημίσεων κ.λπ. και που αγγίζει τα 210 δισ. ευρώ.

Το προφίλ της Ιρλανδής επιτρόπου και η πορεία την οποία έχει ακολουθήσει έως σήμερα, σε επαγγελματικό αλλά και προσωπικό επίπεδο, συνηγορεί πάντως στο ότι δύσκολα θα υποχωρήσει.

Κατά συνέπεια, το Facebook και ο Μαρκ θα πρέπει να αρχίσουν να προετοιμάζονται για μια δύσκολη και μακρά, πιθανότατα και επώδυνη, διαμάχη. Στο πλαίσιο της ιδιαίτερα αυστηρής νομοθεσίας της Ε.Ε. για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, η κυρία Ντίξον έχει τη θεσμική ισχύ να επιβάλει πρόστιμο το οποίο να αντιστοιχεί έως και στο 4% των εσόδων που συσσωρεύει το Facebook από όλο τον κόσμο. Και γι’ αυτό η Ελεν Ντίξον αποκαλείται «γυναίκα των 3,5 δισ. δολαρίων», εφόσον χάρη στις δικές της ενέργειες τόσα ή και περισσότερα θα είναι τα χρήματα που το Facebook θα κληθεί να πληρώσει ως πρόστιμο.

Μια κυρία χωρίς προφίλ (στο fb)

Η νομική υπηρεσία του Facebook αντέδρασε αμέσως, αποτεινόμενη στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ιρλανδίας, το οποίο και διέταξε την προσωρινή αναστολή εκτέλεσης για την εντολή που εξέδωσε η επίτροπος Προστασίας Δεδομένων. Ταυτόχρονα, οι εκπρόσωποι του Facebook έχουν ήδη αποπειραθεί να καταλογίσουν στην Ελεν Ντίξον εμπάθεια εις βάρος του μέσου. Διαμαρτύρονται ότι το Facebook δεν κάνει τίποτα διαφορετικό απ’ ό,τι τα άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι μηχανές αναζήτησης κ.λπ. Κι όμως, η Ντίξον έχει στοχοποιήσει ειδικά το Facebook και βάλλει με κάθε νόμιμο όπλο που έχει στη διάθεσή της εναντίον αυτού και του Instagram. Παρεμπιπτόντως, την Ιρλανδία έχουν επιλέξει ως βάση του ευρωπαϊκού κλάδου των δραστηριοτήτων τους σχεδόν όλες οι κυρίαρχες αμερικανικές εταιρείες, όπως η Microsoft, η Apple, η Google, το Facebook, το Twitter κ.λπ. Το κίνητρο για τη δημιουργία μιας αποικίας γιγάντων του Ιντερνετ στην Ιρλανδία ήταν το απειροελάχιστο καθεστώς φορολόγησης που δημιούργησε η τοπική κυβέρνηση προκειμένου να προσελκύσει επενδύσεις, να ενισχύσει την απασχόληση με νέες θέσεις εργασίας για τους Ιρλανδούς κ.λπ. Ομως, αυτή η περίοδος χάριτος φαίνεται να έχει τελειώσει. Το τέλος αυτής της φορολογικά ανέμελης εποχής έρχεται με τη μορφή της Ελεν Ντίξον, η οποία διαψεύδει κατηγορηματικά ότι ωθείται έστω και από υπόνοια εμπάθειας προς το Facebook, ενώ έχει φροντίσει να μην είναι χρήστρια του μέσου, όπως και του Instagram. Οσο και να ψάξει κάποιος, προφίλ της Ντίξον στο fb δεν θα βρει – τουλάχιστον όχι με τα επίσημα στοιχεία της. Η παρουσία της στα social media περιορίζεται στο LinkedIn, μια ψηφιακή κοινότητα με στενά επαγγελματικό προσανατολισμό. Και εν πάση περιπτώσει το Linkedin ανήκει στη Microsoft.

Προτού αναλάβει καθήκοντα ως επικεφαλής της Υπηρεσίας Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα της Ιρλανδίας, είχε εργαστεί επί μία δεκαετία στον ιδιωτικό τομέα ως στέλεχος σε εταιρείες ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Μία από αυτές ήταν η Citrix Systems, παραγωγός λογισμικού για επιχειρήσεις. Παράλληλα με την εργασία της, η Ντίξον έκανε μεταπτυχιακά στην επιστήμη των υπολογιστών, συμπληρώνοντας τις γνώσεις που είχε ήδη αποκτήσει με τις σπουδές της στην Οικονομία της Ευρώπης και τη Δημόσια Διοίκηση, τη Στατιστική, τα Νομικά και την Τεχνική Λήψης Αποφάσεων. Μετά την ολοκλήρωση της εξειδικευμένης επιμόρφωσής της διορίστηκε στο Ιρλανδικό Δημόσιο, αρχικά σε θέση διευθύντριας του Ιρλανδικού Μητρώου Επιχειρήσεων και ακολούθως σε διάφορες υπηρεσίες περί την οικονομική μετανάστευση, την επιστήμη, την τεχνολογία, τις καινοτομίες κ.ά. Από το 2014 τοποθετήθηκε στην Επιτροπή Προστασίας Δεδομένων.

Η μυστικοπαθής επίτροπος

Δίνοντας το παράδειγμα για την πλήρη περιφρούρηση των προσωπικών δεδομένων στο Διαδίκτυο, η Ελεν Ντίξον έχει κατορθώσει να αποκρύπτει βασικά στοιχεία της ταυτότητάς της, όπως η ηλικία της. Σαν να είχε ανέκαθεν σχέδιο να καταλάβει μια δημόσια θέση ευθύνης, η Ντίξον περιτύλιξε τον εαυτό της με ένα πέπλο μυστικότητας. Το όριο των αποκαλύψεων για την προσωπική της ζωή φτάνει το πολύ έως την αφηρημένη δήλωση ότι «η ηλικία μου είναι κάπου κοντά στα 40» ή ότι είναι κόρη μιας δασκάλας και ενός στρατιωτικού.

Μεγάλωσε σε μια μικρή πόλη, την οποία εγκατέλειψε για να εγκατασταθεί ως φοιτήτρια στην πρωτεύουσα της Ιρλανδίας. Το σύνδρομο της επαρχιώτισσας, η οποία με πείσμα και αφοσίωση φιλοδοξεί και εντέλει καταφέρνει να διαπρέψει στη μητρόπολη της πατρίδας της, πιθανότατα υπήρξε παράγοντας επιτυχίας για την Ελεν Ντίξον. Με την αποφασιστικότητά της όμως ώθησε σε αναβάθμιση ολόκληρη την Επιτροπή Προστασίας Δεδομένων την οποία κλήθηκε να διοικήσει.

Προ Ντίξον, ο ρόλος του οργανισμού ήταν μάλλον διακοσμητικός, ενώ το ιρλανδικό κράτος το 2006 την είχε εξορίσει εκτός Δουβλίνου, στο πλαίσιο ενός σχεδίου αποκέντρωσης των δευτερευουσών δημόσιων υπηρεσιών. Εκείνη αντιλήφθηκε αμέσως ότι κανείς δεν θα έπαιρνε στα σοβαρά τη δουλειά της εάν η έδρα εξακολουθούσε να βρίσκεται περίπου 80 χιλιόμετρα δυτικά του Δουβλίνου, στο Πορτάλινγκτον, μια κωμόπολη μερικών χιλιάδων κατοίκων.

Η Ντίξον ανέλαβε να ανεβάσει την υπηρεσία της από τη «δεύτερη στην πρώτη κατηγορία», προσδίδοντάς της ουσιαστική υπόσταση και κύρος. Η πρώτη επιτυχία της ήταν ότι έπεισε τους αρμόδιους να εγκρίνουν την επιστροφή της στο Δουβλίνο – και δη σε ένα αξιοθέατο και διατηρητέο κτίριο 200 ετών, σε μικρή απόσταση από όπου βρίσκονται τα γραφεία των αμερικανικών διαδικτυακών εταιρειών, όπως το Facebook. Ταυτόχρονα, χάρη στα διαβήματά της, το γραφείο της ενισχύθηκε με επιπλέον προσωπικό – και μάλιστα κάθε άλλο παρά ανειδίκευτο: Η ίδια προσωπικά επέλεξε δεκάδες δικηγόρους, ερευνητές, τεχνικούς υπολογιστών κ.ά. αυξάνοντας τους υφισταμένους της από τον αριθμό των 30 στους 140. Και, αν πείσει τους ιθύνοντες ότι πρέπει να αυξηθεί η χρηματοδότηση, η ιρλανδική υπηρεσία Προστασίας Δεδομένων, με την Ντίξον στο τιμόνι, στο εγγύς μέλλον προβλέπεται ότι θα φτάσει να απασχολεί πάνω από 200 εργαζόμενους.

Σταρ στη μάχη γιγάντων

Στην κόντρα με το Facebook, η Ελεν Ντίξον θεωρεί δεδομένο ότι δεν είναι μια μοναχική σταυροφόρος που τα βάζει με μια αυτοκρατορία. Η Ευρωπαϊκή Ενωση δείχνει όλο και μεγαλύτερη ευαισθησία σε ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων, ανάλογη της καλπάζουσας διάδοσης των social media. Το ίδιο ισχύει όμως και από την πλευρά των ΗΠΑ, όπως φάνηκε καθαρά στην υπόθεση πώλησης μεριδίου του TikTok, κατ’ απαίτηση του Ντόναλντ Τραμπ. Επικαλούμενος φόβους ότι οι Κινέζοι χρησιμοποιούν την πλατφόρμα προβολής σύντομων βίντεο για να αποσπούν ευαίσθητα δεδομένα των Αμερικανών πολιτών, ο πρόεδρος των ΗΠΑ εξεβίασε τρόπον τινά το TikTok με την απειλή ότι θα απαγόρευε εντελώς τη χρήση του εάν δεν παραχωρούσε μερίδιο σε αμερικανική εταιρεία. Η μάχη για την ασφάλεια των πληροφοριών, τις οποίες συγκεντρώνουν και παρακολουθούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βρίσκεται μόλις στην εναρκτήρια φάση της. Ενάντια στις διαθέσεις της Ελεν Ντίξον, το Facebook έχει προς στιγμήν επιτύχει να παγώσει την εκτέλεση των εντολών της. Το επιχείρημα του μέσου, το οποίο έκανε καταρχήν δεκτό ο ανώτατος δικαστής στην Ιρλανδία, είναι ότι με την απαγόρευση μεταφοράς πληροφοριών μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ περιορίζονται δραματικά οι προοπτικές ανάπτυξης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς της ψηφιακής τεχνολογίας. Ο δεύτερος γύρος του ματς ανάμεσα στο Facebook και την ιρλανδική Επιτροπή Προστασίας Δεδομένων είναι προγραμματισμένος για τον ερχόμενο Νοέμβριο. Ωστόσο, όποια και αν είναι η έκβαση ή η εξέλιξη της νομικής διαμάχης, η αμείλικτη Ελεν Ντίξον είναι ήδη κερδισμένη.