Credit…Eirini Vourloumis for The New York Times
New York Times: “Νυσταγμένο” ελληνικό λιμάνι γίνεται κόμβος όπλων των ΗΠΑ, καθώς ο πόλεμος της Ουκρανίας αναδιαμορφώνει την περιοχή
Η ροή στρατιωτικών προμηθειών των ΗΠΑ μέσω της Αλεξανδρούπολης έχει εξοργίσει τη Ρωσία και την Τουρκία. Τώρα, εταιρείες με δεσμούς με τη Ρωσία και την Αμερική ανταγωνίζονται για τον έλεγχο του λιμανιού…
Του Νίκη Κιτσαντώνη και Ανατόλι Κουρμανάεφ
18 Αυγούστου 2022
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ, Ελλάδα — Είναι ένα απίθανο γεωπολιτικό σημείο ανάφλεξης: μια τσιμεντένια προβλήτα σε μια μικρή παραλιακή πόλη, που μόλις πριν από λίγα χρόνια χρησιμοποιήθηκε και εξακολουθεί να καταλαμβάνεται μόνο από γλάρους τις περισσότερες φορές.
Αλλά το νυσταγμένο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης στη βορειοανατολική Ελλάδα έχει αναλάβει κεντρικό ρόλο στην αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ανατολική Ευρώπη.
με το Πεντάγωνο να μεταφέρει τεράστια οπλοστάσια μέσα από εδώ σε αυτό που περιγράφει ως προσπάθεια περιορισμού της ρωσικής επιθετικότητας. Αυτή η ροή έχει εξοργίσει όχι μόνο τη Ρωσία αλλά και τη γειτονική Τουρκία, υπογραμμίζοντας πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία αναδιαμορφώνει τις οικονομικές και διπλωματικές σχέσεις της Ευρώπης.
Η Τουρκία και η Ελλάδα είναι και οι δύο μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά υπάρχει μακροχρόνια εχθρότητα μεταξύ τους, συμπεριλαμβανομένης της σύγκρουσης για την Κύπρο και άλλων εδαφικών διαφορών στη Μεσόγειο, και η Άγκυρα βλέπει μια βαθύτερη σχέση μεταξύ Αθήνας και Ουάσιγκτον ως πιθανή απειλή.
Η άνοδος της στρατιωτικής δραστηριότητας χαιρετίστηκε από την κυβέρνηση της Ελλάδας, τους περισσότερους από τους Βαλκάνιους γείτονές της και τους ντόπιους, οι οποίοι ελπίζουν ότι οι Αμερικανοί θα τονώσουν την περιφερειακή οικονομία και θα παράσχουν ασφάλεια εν μέσω αυξανόμενων περιφερειακών εντάσεων.
«Είμαστε μια μικρή χώρα», είπε ο Γιάννης Καπελάς, 53 ετών, ιδιοκτήτης καφετέριας στην Αλεξανδρούπολη. «Είναι καλό να έχουμε μια μεγάλη χώρα να μας προστατεύει».
Αύξηση των στρατηγικών διακυβεύσεων είναι η επικείμενη πώληση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης. Τέσσερις όμιλοι εταιρειών ανταγωνίζονται για να αγοράσουν ένα μερίδιο ελέγχου – δύο περιλαμβάνουν αμερικανικές εταιρείες, που υποστηρίζονται από την Ουάσιγκτον, και δύο έχουν δεσμούς με τη Ρωσία.
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα έχουν επεκταθεί πολύ από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο και ανώτατοι αξιωματούχοι από τη Μόσχα και την Άγκυρα το χαρακτήρισαν απειλή για την εθνική ασφάλεια.
«Εναντίον ποιου είχαν εγκατασταθεί;» Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε τον Ιούνιο, αναφερόμενος στα στρατιωτικά φυλάκια των ΗΠΑ στην Ελλάδα. «Η απάντηση που δίνουν είναι «εναντίον της Ρωσίας». Δεν το αγοράζουμε».
Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του ΝΑΤΟ έχει υποστηρίξει με έμφαση την Ουκρανία, ο κ. Ερντογάν —πάντα πρόθυμος να χαράξει μια διαφορετική πορεία— έχει τοποθετήσει την Τουρκία ως μεσολαβητή.
Τον Μάιο, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ισχυρίστηκε ότι τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη παραβίασαν τον εναέριο χώρο της χώρας πάνω από την Αλεξανδρούπολη, μόλις 11 μίλια από τα τουρκικά σύνορα. Το περιστατικό ενόχλησε τους κατοίκους της περιοχής που ανησυχούσαν για τις διεκδικήσεις της Τουρκίας σε μέρη της Ελλάδας.
By the New York Times
Η περίπλοκη αλληλεπίδραση συμφερόντων στην Αλεξανδρούπολη αναδεικνύει πώς ο πόλεμος μετατοπίζει τη στρατηγική εστίαση της Ευρώπης στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
«Η Μαύρη Θάλασσα επανήλθε στην παγκόσμια ατζέντα με τρόπο άνευ προηγουμένου», δήλωσε ο Ilian Vassilev, πρώην πρεσβευτής της Βουλγαρίας στη Μόσχα, ο οποίος τώρα εργάζεται ως στρατηγικός σύμβουλος. «Η ασφάλεια στη Μαύρη Θάλασσα είναι κεντρική στο ζήτημα του τρόπου με τον οποίο περιορίζουμε και αντιμετωπίζουμε τη Ρωσία».
Η Ελλάδα και η Ρωσία μοιράζονται βαθείς ιστορικούς, οικονομικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με επίκεντρο την κοινή ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία. Οι Έλληνες είναι από τους λίγους Ευρωπαίους που θέλουν σε μεγάλο βαθμό να διατηρήσουν οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία, δείχνουν οι δημοσκοπήσεις. Αλλά ο πόλεμος στην Ουκρανία «παρατέντωσε» άσχημα αυτούς τους δεσμούς.
Στρατεύματα του Στρατού των ΗΠΑ πέρυσι στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Από τον Φεβρουάριο, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα έχουν επεκταθεί πολύ. Credit…Sakis Mitrolidis/Agence France-Presse — Getty Images
Η κατοχή των ουκρανικών εδαφών χτύπησε νεύρο αναμέσον των Ελλήνων, πολλοί από τους οποίους βλέπουν παραλληλισμούς μεταξύ της αυτοκρατορικής ρητορικής του Προέδρου Βλαντιμίρ Β. Πούτιν και των εδαφικών διεκδικήσεων της Τουρκίας, της οποίας ο προκάτοχός της, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, κυβέρνησε την Ελλάδα για αιώνες. Τα δεινά των Ουκρανών έχουν επίσης απήχηση στις ελληνικές οικογένειες των οποίων οι πρόγονοι διέφυγαν από τα τουρκικά πογκρόμ στις αρχές του 20ού αιώνα.
«Ξέρουμε για τον πόνο των προσφύγων», είπε ο Δημοσθένης Καραβόλτσος, σερβιτόρος στην ταβέρνα της Αλεξανδρούπολης. «Δεν υπήρχε καμία ερώτηση στο μυαλό μου για το ποιανού το πλευρά θα έπρεπε να είμαστε».
Η συντηρητική κυβέρνηση της Ελλάδας ήταν από τις πρώτες που έστειλε στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα το Κρεμλίνο να την βάλει στη λίστα των «μη φιλικών» εθνών. Ο φόβος για την Τουρκία και η αλληλεγγύη με την Ουκρανία έχουν ωθήσει την Αθήνα πιο κοντά στην Ουάσιγκτον και έχει παραχωρήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες εκτεταμένη στρατιωτική πρόσβαση σε διάφορες τοποθεσίες.
Η ποσότητα πολεμικού υλικού που μεταφέρθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω της Αλεξανδρούπολης αυξήθηκε σχεδόν 14 φορές πέρυσι —πριν από τον πόλεμο, αλλά καθώς αυξάνονταν οι εντάσεις με τη Ρωσία— στα 3.100 «τεμάχια», ένας όρος που χρησιμοποιείται από το Πεντάγωνο για όλα τα είδη εξοπλισμού από τανκς στα πυρομαχικά. Έχει ήδη ταιριάξει με αυτόν τον αριθμό φέτος.
Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι ο εξοπλισμός προορίζεται αποκλειστικά για αμερικανικές στρατιωτικές μονάδες που σταθμεύουν στην Ανατολική και Βόρεια Ευρώπη, όχι για την Ουκρανία.
Το άλμα της δραστηριότητας είναι μια δραστική ανατροπή για ένα μικρό λιμάνι που παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αδρανές για σχεδόν μια δεκαετία, μπλοκαρισμένο από μια βυθισμένη φορτηγίδα που αφαίρεσε το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ το 2019.
Η άτονη διάθεση της πόλης μεταμορφώνεται κάθε λίγους μήνες όταν τα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ ελλιμενίζονται για να ξεφορτώσουν τανκς, φορτηγά και πυροβολικό. Η άφιξη εκατοντάδων Αμερικανών προκαλεί περιοδικές ελλείψεις αυγών και τσιγάρων, καθώς και ουρές έξω από τα σαλόνια τατουάζ.
Ανάμεσα σε αυτές τις εκρήξεις δραστηριότητας, λίγα σημάδια έδειχναν τη νέα σημασία της πόλης. Στον παραλιακό χώρο περιπάτου κοντά στο λιμάνι, ζευγάρια σπρώχνουν καρότσια και ημερήσιοι ταξιδιώτες, κυρίως από την Τουρκία, βγάζουν selfies κάτω από τον φάρο της πόλης. Η μη στρατιωτική ναυτιλία παραμένει ελάχιστη λόγω της έλλειψης μεγάλων γερανών, αλλά το Πεντάγωνο εγκαθιστά βαρύ εξοπλισμό για να χειριστεί περισσότερο φορτίο.
«Αυτό που κάναμε είναι να μετατρέψουμε το λιμάνι σε έναν δυναμικό κόμβο στρατιωτικών επιχειρήσεων», δήλωσε ο Andre Cameron, ο οποίος επιβλέπει τη στρατιωτική επιμελητεία των ΗΠΑ στο λιμάνι. «Δεν έχει ξαναγίνει τίποτα παρόμοιο εδώ».
Τοπικοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ελπίζουν οι στρατιωτικές αναβαθμίσεις στο λιμάνι να προσελκύσουν επενδύσεις σε άλλες βιομηχανίες, μετατρέποντας την Αλεξανδρούπολη σε εμπορικό κόμβο για τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και ακόμη και την αποκλεισμένη Ουκρανία.
Η αυξανόμενη στρατηγική σημασία του λιμανιού έχει αναδείξει τους ρωσικούς δεσμούς δύο ελληνικών επιχειρηματικών ομίλων που ανταγωνίζονται για να το αναλάβουν.
Η μια ομάδα έχει επικεφαλής τον Ιβάν Σαββίδη, έναν Ρωσο-Έλληνα ολιγάρχη που έχει υπηρετήσει στο ρωσικό κοινοβούλιο και συμμετέχει σε μια επιτροπή εξωτερικών σχέσεων που συμβουλεύει τον κ. Πούτιν. «Έλλην τη γεννήσει, Ρώσος τω τρόπω ζωής, Ορθόδοξος τη πίστει», αναφέρει μια δήλωση στην ιστοσελίδα του κ. Σαββίδη, η οποία περιλαμβάνει μια φωτογραφία του με τον κ. Πούτιν.
Μονάδες Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης για ανάπτυξη στην Ευρώπη πέρυσι. Πίστωση…Δημήτρης Αλεξούδης/ΕΠΑ, μέσω Shutterstock
Η προσφορά του κ. Σαββίδη μπορεί να περιπλέκεται λόγω της ιδιοκτησίας του στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, του δεύτερου μεγαλύτερου στην Ελλάδα, το οποίο θα μπορούσε να παραβιάζει τους νόμους περί ανταγωνισμού. Ο εκπρόσωπός του αρνήθηκε να σχολιάσει.
Ένας άλλος πλειοδότης, θυγατρική ενός ελληνικού ομίλου ετερογενών δραστηριοτήτων, του Ομίλου Copelouzos, είναι πιο περίπλοκος, υπογραμμίζοντας τη μετατόπιση των οικονομικών δεσμών της Ελλάδας.
Ο Κοπελούζος είναι ο τοπικός εταίρος της κρατικής ρωσικής εταιρείας φυσικού αερίου, Gazprom, και, σε μια κοινοπραξία που ονομάζεται Prometheus Gas, είναι ο τρίτος μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Ο Όμιλος Κοπελούζου κατασκεύασε —και μέχρι το 2016 λειτουργούσε— το αεροδρόμιο της Αγίας Πετρούπολης.
Διπλωματικό σημείωμα για τον ιδρυτή της ομάδας, Δημήτριο Κοπελούζο, που έγραψε ο Αμερικανός πρέσβης στην Ελλάδα το 2007 και δημοσιεύτηκε από το WikiLeaks, τιτλοφορείται «Gazprom με οποιοδήποτε άλλο όνομα;»
Οι ανταγωνιστές και οι επικριτές του κ. Κοπελούζου ισχυρίζονται ότι αυτοί οι δεσμοί τον καθιστούν ευάλωτο στις πιέσεις της Gazprom, θέτοντας σε κίνδυνο το μέλλον των στρατηγικών επιχειρήσεων της Αλεξανδρούπολης.
«Υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες επειδή η κατάσταση με τη Ρωσία μπορεί να επιδεινωθεί», δήλωσε ο Τζον Χαραλαμπάκης, ιδιοκτήτης της BlackSummit Financial Group, μιας αμερικανικής εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων που ανταγωνίζεται για τον έλεγχο της Αλεξανδρούπολης. «Το γεγονός ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί την ενέργεια ως όπλο είναι ένας σημαντικός παράγοντας».
Ανησυχίες για τους ρωσικούς δεσμούς του κ. Κοπελούζου συμμερίζονται ορισμένα μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ, σύμφωνα με δύο μέλη του προσωπικού του Κογκρέσου που γνωρίζουν το θέμα. Μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας επειδή δεν είχαν εξουσιοδότηση να μιλήσουν στα μέσα ενημέρωσης.
Ο Όμιλος Κοπελούζου είναι ιδιωτικός και δεν δημοσιοποιεί τις οικονομικές του επιδόσεις, αλλά λέει ότι η κοινοπραξία του με την Gazprom αντιπροσωπεύει ένα μικρό μερίδιο του επιχειρηματικού του χαρτοφυλακίου, το οποίο καλύπτει τις κατασκευές, τα ακίνητα και την ενέργεια.
«Ο όμιλος έχει πολλές συνεργασίες σε όλο τον κόσμο με πολλές εταιρείες», δήλωσε ο Ιωάννης Αράπογλου, γενικός διευθυντής του Ομίλου Κοπελούζου. Η Prometheus Gas «είναι μόνο ένα από αυτά, και σχετικά μικρό για το μέγεθος της εταιρείας».
Σημείωσε ότι η οικογένεια Κοπελούζου επενδύει σε ένα έργο κατασκευής τερματικού σταθμού υγρού φυσικού αερίου κοντά στην Αλεξανδρούπολη, με σκοπό να μειώσει την εξάρτηση των Βαλκανίων από το ρωσικό αέριο ενισχύοντας τις προμήθειες από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Από την πλευρά του, ο κ. Χαραλαμπάκης, ο Αμερικανός επιχειρηματίας, λέει ότι το ενδιαφέρον του για το λιμάνι ξεκίνησε το 2018, όταν ο τότε πρέσβης της Ουάσιγκτον στην Ελλάδα, Τζέφρι Πάιατ, του είπε ότι οι αμερικανικές εταιρείες πρέπει να αρχίσουν να ανταγωνίζονται τη Ρωσία και την Κίνα για επιρροή εκεί.
Η αυξανόμενη προσοχή της Ουάσιγκτον τονίστηκε την Τετάρτη, όταν ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ από το Νιου Τζέρσεϊ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων, πραγματοποίησε μια αιφνιδιαστική επίσκεψη στην Αλεξανδρούπολη.
Η Ελλάδα ιδιωτικοποιεί σταθερά στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία από τότε που ξεκίνησε η κρίση χρέους της το 2009. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης πήγε στον κ. Σαββίδη. το λιμάνι του Πειραιά, το μεγαλύτερο στην Ελλάδα, σε κινεζική κρατική εταιρεία.
Ο κ. Πάιατ, ο οποίος αποχώρησε από το πόστο τον Μάιο, έχει μιλήσει συχνά υπέρ των δύο αμερικανικών υποψηφιοτήτων για την Αλεξανδρούπολη.
Ο άλλος Αμερικανός πλειοδότης, η Quintana Infrastructure & Development, αρνήθηκε να σχολιάσει.
Η στροφή του Ομίλου Κοπελούζου προς τους Αμερικανούς εταίρους αντικατοπτρίζει τη μεταβαλλόμενη οικονομική πραγματικότητα της Ελλάδας, καθώς η ρωσική οικονομία υπό την επιβολή κυρώσεων και συρρίκνωση παρέχει λιγότερες ευκαιρίες.
Αυτή η πραγματιστική προσέγγιση επαναλαμβάνεται και στην Αλεξανδρούπολη. Τοπικοί αξιωματούχοι και επιχειρηματίες ελπίζουν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι περιφερειακές εντάσεις θα μετατρέψουν το λιμάνι σε μια εναλλακτική οδό ανεφοδιασμού που θα παρακάμπτει τα στενά που ελέγχονται από την Τουρκία προς τη Μαύρη Θάλασσα.
«Κάθε κρίση δημιουργεί ευκαιρίες», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Αλεξανδρούπολης Κωνσταντίνος Χατζηκωνσταντίνου.
ΠΗΓΗ >> https://www.nytimes.com/2022/08/18/world/europe/greece-port-russia-ukraine-weapons.html