Έξοδος 1826 (film/english subs) by Aratos Films – ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Σαμαρίνα
|
Η Σαμαρίνα είναι χωριό του νομού Γρεβενών της Μακεδονίας και πριν την ένταξή της στο Δήμο Γρεβενών με το πρόγραμμα Καλλικράτης αποτελούσε ομώνυμη κοινότητα. Βρίσκεται στην βόρεια Πίνδο στις ανατολικές πλαγιές του Σμόλικα σε υψόμετρο 1.500[1][2] ή 1.450[3] μέτρων. Θεωρείται ως ένα από τα ψηλότερα χωριά της Ελλάδας αλλά και των Βαλκανίων.[4]Οι μόνιμοι κάτοικοί της, που τον χειμώνα παραχειμάζουν σε χαμηλότερους τόπους της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας είναι στο μεγαλύτερό τους μέρος Βλάχοι ή Κουτσόβλαχοι, όπως θέλουν να τους αποκαλούν άλλοι. Η γλώσσα τους είναι η κουτσοβλαχική διάλεκτος. Κύρια απασχόληση των κατοίκων της είναι η κτηνοτροφία και η υλοτομία. Οι γυναίκες υφαίνουν χοντρά μάλλινα υφάσματα, κουβέρτες και χαλιά.[5]
Ιστορικά στοιχείαΙδρυτές και πρώτοι άποικοι της Σαμαρίνας πρέπει να θεωρηθούν οι κάτοικοι του χωριού Πραιτώρι της Θεσσαλίας: ιστορικοί χάρτες της περιοχής που τοποθετούνται τον 16ο και 17ο αιώνα αναφέρουν τη θέση της Σαμαρίνας ως Santa Maria de Praitoria. H πρώτη μνεία γίνεται σε χάρτη του 1560, οπότε τότε ήδη πρέπει να θεωρηθεί οικισμένη.[6] Στη συνέχεια η πρώτη αναφορά του νεώτερου τύπου ΄΄Σαμαρίνα΄΄, βρίσκεται στα 1819 σε επιγραφή του ναού του Αγίου Σωτήρος στο μοναστήρι της Σαμαρίνας. Η παλαιότερη γραπτή αναφορά του πατριδωνυμικού ΄΄σαμαρνιώτες΄΄ είναι σε ενθύμηση του 1786,[7] σύμφωνα με τη βόρεια ελληνική ιδιωματική προφορά, ΄΄Σαμαρ’ νιώτ’ ς και με μετάθεση του ΄΄ρ΄΄ ΄΄Σαρμανιώτ’ ς΄΄. Οι ετυμολογήσεις της λέξης που έχουν προταθεί είναι, ή από τη λέξη σαμάρι ή από την Αγία Μαρίνα, στα Βλάχικα Sta Marina. Η πρώτη είναι αυθαίρετη καθώς προέρχεται από τη φαινομενική εξωτερική-ηχητική συγγένεια των δύο λέξεων. H δεύτερη ετυμολογική εκδοχή είναι πιο πιθανή λόγω του αρχικού τύπου του ονόματος της κωμόπολης Santa Maria και επειδή η κωμόπολη είναι βλάχικη είχαμε την εξής εξέλιξη: sta Maria >Sta Marina (σύγχηση ονομάτων Μaria- Marina καθώς θεωρούνται ισοδύναμα σε ορισμένα μέρη της Ελλάδος και εναλλάσονται) ή Sta Marina έχει την τοπωνυμική κατάληξη -ινα , η οποία επιχωριάζει στα ηπειρώτικα τοπωνύμια, όπως Σαρακίνα, Βοστίνα κ.α.[8] Τις δεκαετίες 1740 – 1750 έδρασε στην περιοχή ο Σαμαριναίος κλεφταρματολός Ιωάννης Πρίφτης. Στα Ορλωφικά η Σαμαρίνα συμμετέχει με τους οπλαρχηγούς Άκαρμο Χατζημάτη και Ιωάννη Φλώρο. Ο τελευταίος σκοτώθηκε στην Πελοπόννησο. Κατεξοχήν κτηνοτροφικό χωριό, άκμασε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Σπουδαίος κλεφταρματολός από τη Σαμαρίνα, ήταν επίσης, ο Μίχος Σαρμανιώτης. Σπουδαία φυσιογνωμία της επανάστασης του 1808, ήταν ο νεομάρτυρας Άγιος Δημήτριος ο Σαμαριναίος. Κατά την Ελληνική επανάσταση του 1821 σπουδαίοι Σαμαριναίοι ολαρχηγοί ήταν ο Βούλης Γιώτσας, ο Μίχας Γκριζιώτης και ο Νίκος Γκριζιώτης (ο μετέπειτα στρατηγός), που πολέμησαν στη Μάχη του Μανιακίου. Κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου οι Σαμαριναίοι συμμετείχαν με σώμα 120 μαχητών υπό τον Μίχο Φλώρο. Κατά την έξοδο του Μεσολογγίου η Μακεδονική Φρουρά ήταν η εμπροσθοφυλακή των πολιορκημένων με αποτέλεσμα να έχουν τα περισσότερα θύματα από τα πυρά των Οθωμανών. Συμμετείχαν επίσης, σε αυτήν ο Ζήσης Χατζημάτης και ο Ηλίας Μανάκας, καθώς επίσης και οι Μακρής, Αβραμούλης, Συράκος, Μπούσιας, Γιολδάσης και Τζήμου[9]. Οι επιζήσαντες Σαμαριναίοι της εξόδου ήταν 33 και προς τιμή τους τραγουδιέται ακόμη το γνωστό δημοτικό τραγούδι “Παιδιά της Σαμαρίνας“. Κατά τη Μακεδονική επανάσταση του 1878 διακρίθηκε ο Σαμαρινιώτης οπλαρχηγός Λεωνίδας Χατζημπύρος (1855 – 1880). Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, σημαντική ήταν η προσφορά των Σαμαριναίων. Σπουδαία μορφή της περιόδου, ήταν ο οπλαρχηγός Γεώργιος Λεπιντάτος (καπετάν Αρκούδας).[10] Σήμερα, η Σαμαρίνα είναι ένα παραθεριστικό χωριό, ως επί το πλείστον, με ανοικτή πρόσβαση όλες τις εποχές του χρόνου. Συνδέεται με ασφαλτοστρωμένο δρόμο με τα Γρεβενά (52 χλμ) και με το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας (περίπου 15χλμ). Στις 15 Αυγούστου γίνεται 3ήμερο πανηγύρι της Παναγίας συγκεντρώνοντας περίπου 3.000 κόσμο. |
|
|---|---|
Η Σαμαρίνα είναι χωριό του νομού Γρεβενών της Μακεδονίας και πριν την ένταξή της στο Δήμο Γρεβενών με το πρόγραμμα Καλλικράτης αποτελούσε ομώνυμη κοινότητα. Βρίσκεται στην βόρεια Πίνδο στις ανατολικές πλαγιές του Σμόλικα σε υψόμετρο 1.500[1][2] ή 1.450[3] μέτρων. Θεωρείται ως ένα από τα ψηλότερα χωριά της Ελλάδας αλλά και των Βαλκανίων.[4]Οι μόνιμοι κάτοικοί της, που τον χειμώνα παραχειμάζουν σε χαμηλότερους τόπους της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας είναι στο μεγαλύτερό τους μέρος Βλάχοι ή Κουτσόβλαχοι, όπως θέλουν να τους αποκαλούν άλλοι. Η γλώσσα τους είναι η κουτσοβλαχική διάλεκτος. Κύρια απασχόληση των κατοίκων της είναι η κτηνοτροφία και η υλοτομία. Οι γυναίκες υφαίνουν χοντρά μάλλινα υφάσματα, κουβέρτες και χαλιά.[5]
Ιστορικά στοιχεία
Ιδρυτές και πρώτοι άποικοι της Σαμαρίνας πρέπει να θεωρηθούν οι κάτοικοι του χωριού Πραιτώρι της Θεσσαλίας: ιστορικοί χάρτες της περιοχής που τοποθετούνται τον 16ο και 17ο αιώνα αναφέρουν τη θέση της Σαμαρίνας ως Santa Maria de Praitoria. H πρώτη μνεία γίνεται σε χάρτη του 1560, οπότε τότε ήδη πρέπει να θεωρηθεί οικισμένη.[6] Στη συνέχεια η πρώτη αναφορά του νεώτερου τύπου ΄΄Σαμαρίνα΄΄, βρίσκεται στα 1819 σε επιγραφή του ναού του Αγίου Σωτήρος στο μοναστήρι της Σαμαρίνας. Η παλαιότερη γραπτή αναφορά του πατριδωνυμικού ΄΄σαμαρνιώτες΄΄ είναι σε ενθύμηση του 1786,[7] σύμφωνα με τη βόρεια ελληνική ιδιωματική προφορά, ΄΄Σαμαρ’ νιώτ’ ς και με μετάθεση του ΄΄ρ΄΄ ΄΄Σαρμανιώτ’ ς΄΄. Οι ετυμολογήσεις της λέξης που έχουν προταθεί είναι, ή από τη λέξη σαμάρι ή από την Αγία Μαρίνα, στα Βλάχικα Sta Marina. Η πρώτη είναι αυθαίρετη καθώς προέρχεται από τη φαινομενική εξωτερική-ηχητική συγγένεια των δύο λέξεων. H δεύτερη ετυμολογική εκδοχή είναι πιο πιθανή λόγω του αρχικού τύπου του ονόματος της κωμόπολης Santa Maria και επειδή η κωμόπολη είναι βλάχικη είχαμε την εξής εξέλιξη: sta Maria >Sta Marina (σύγχηση ονομάτων Μaria- Marina καθώς θεωρούνται ισοδύναμα σε ορισμένα μέρη της Ελλάδος και εναλλάσονται) ή Sta Marina έχει την τοπωνυμική κατάληξη -ινα , η οποία επιχωριάζει στα ηπειρώτικα τοπωνύμια, όπως Σαρακίνα, Βοστίνα κ.α.[8]
Τις δεκαετίες 1740 – 1750 έδρασε στην περιοχή ο Σαμαριναίος κλεφταρματολός Ιωάννης Πρίφτης. Στα Ορλωφικά η Σαμαρίνα συμμετέχει με τους οπλαρχηγούς Άκαρμο Χατζημάτη και Ιωάννη Φλώρο. Ο τελευταίος σκοτώθηκε στην Πελοπόννησο.
Κατεξοχήν κτηνοτροφικό χωριό, άκμασε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Σπουδαίος κλεφταρματολός από τη Σαμαρίνα, ήταν επίσης, ο Μίχος Σαρμανιώτης. Σπουδαία φυσιογνωμία της επανάστασης του 1808, ήταν ο νεομάρτυρας Άγιος Δημήτριος ο Σαμαριναίος. Κατά την Ελληνική επανάσταση του 1821 σπουδαίοι Σαμαριναίοι ολαρχηγοί ήταν ο Βούλης Γιώτσας, ο Μίχας Γκριζιώτης και ο Νίκος Γκριζιώτης (ο μετέπειτα στρατηγός), που πολέμησαν στη Μάχη του Μανιακίου. Κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου οι Σαμαριναίοι συμμετείχαν με σώμα 120 μαχητών υπό τον Μίχο Φλώρο. Κατά την έξοδο του Μεσολογγίου η Μακεδονική Φρουρά ήταν η εμπροσθοφυλακή των πολιορκημένων με αποτέλεσμα να έχουν τα περισσότερα θύματα από τα πυρά των Οθωμανών. Συμμετείχαν επίσης, σε αυτήν ο Ζήσης Χατζημάτης και ο Ηλίας Μανάκας, καθώς επίσης και οι Μακρής, Αβραμούλης, Συράκος, Μπούσιας, Γιολδάσης και Τζήμου[9]. Οι επιζήσαντες Σαμαριναίοι της εξόδου ήταν 33 και προς τιμή τους τραγουδιέται ακόμη το γνωστό δημοτικό τραγούδι “Παιδιά της Σαμαρίνας“. Κατά τη Μακεδονική επανάσταση του 1878 διακρίθηκε ο Σαμαρινιώτης οπλαρχηγός Λεωνίδας Χατζημπύρος (1855 – 1880). Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, σημαντική ήταν η προσφορά των Σαμαριναίων. Σπουδαία μορφή της περιόδου, ήταν ο οπλαρχηγός Γεώργιος Λεπιντάτος (καπετάν Αρκούδας).[10]
Σήμερα, η Σαμαρίνα είναι ένα παραθεριστικό χωριό, ως επί το πλείστον, με ανοικτή πρόσβαση όλες τις εποχές του χρόνου. Συνδέεται με ασφαλτοστρωμένο δρόμο με τα Γρεβενά (52 χλμ) και με το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας (περίπου 15χλμ).
Στις 15 Αυγούστου γίνεται 3ήμερο πανηγύρι της Παναγίας συγκεντρώνοντας περίπου 3.000 κόσμο.